BADANIE IN VITRO
Wojciech Wilkoński, Jerzy Zbożeń, Tomasz Zbożeń, Lidia Jamróz-Wilkońska
Magazyn Stomatologiczny 11/2010; 82-94

Celem pracy było porównanie jakości opracowania nieregularnych kanałów korzeniowych za pomocą systemów rotacyjnych Mtwo, EndoWave oraz nowego systemu SAF (self adjusting file). Po opracowaniu kanałów korzeniowych badanymi systemami korzenie pocięto na trzy równe odcinki, a następnie poddano analizie pod mikroskopem zabiegowym. Kanały o okrągłym przekroju poprzecznym zostały opracowane w równie dobrym stopniu przez wszystkie badane systemy narzędzi. Najlepsze rezultaty osiągnięto, posługując się systemem rotacyjnym Mtwo, a najgorsze systemem EndoWave. W części koronowej badanych kanałów optymalne wyniki uzyskano dzięki użyciu systemów Mtwo oraz SAF. W części środkowej najlepszy był system SAF, a najgorszy EndoWave. W części wierzchołkowej najskuteczniejszy był system Mtwo, a najgorszy system SAF. Nieregularny kształt przekroju poprzecznego kanałów korzeniowych miał negatywny wpływ na jakość opracowania systemami EndoWave i SAF.

BADANIE IN VITRO
Łukasz Suchodolski, Wojciech Wilkoński, Lidia Jamróz-Wilkońska, Sławomir Gabryś, Jerzy Krupiński, Janusz Opiła
Magazyn Stomatologiczny 7-8/2011; 149-155 (online)
Celem pracy była ocena wpływu dwóch różnych protokołów płukania kanałów korzeniowych na szczelność wierzchołkową wypełnień z gutaperki z dwoma uszczelniaczami: MTA Fillapex (Angelus, Brazylia) oraz 2Seal (VDW, Niemcy). W badaniu wykorzystano 80 korzeni usuniętych zębów ludzkich. Kanały korzeniowe opracowano systemem rotacyjnym MTwo (VDW) do rozmiaru 40/04 wg ISO (techniką “crown-down”) z zastosowaniem lubrykantu FileCare (VDW). Po każdym użyciu narzędzi kanały korzeniowe płukano 5,25% roztworem podchlorynu sodu. Po opracowaniu mechanicznym zęby podzielono na dwie równe grupy. Kanały płukano, stosując dwa protokoły płukania. W grupie 1. irygację kończono użyciem 2% chlorheksydyny, w grupie 2. alkoholu izopropylowego. W obrębie każdej grupy wydzielono dwie równe podgrupy: A i B (n = 20). W podgrupach A zastosowano uszczelniacz MTA Fillapex, a w podgrupach B – 2Seal. Kanały korzeniowe wypełniono metodą pionowej kondensacji termicznej gutaperki. Badanie oparto na metodzie biernej penetracji błękitu metylenowego. Dane poddano analizie statystycznej testami U Manna-Whitneya oraz t-Studenta. Największą szczelność uzyskano w podgrupie 1B (chlorheksydyna, 2Seal), a najmniejszą w podgrupie 2A (alkohol izopropylowy, MTA Fillapex). W podgrupie 1A uzyskano wartości zbliżone do wartości podgrupy 1B.

BADANIE IN VITRO
Wojciech Wilkoński, Sławomir Gabryś, Lidia Jamróz-Wilkońska, Jerzy Krupiński, Janusz Opiła
Poradnik Stomatologiczny 9/2011; 293-298 (online)

Celem pracy było porównanie szczelności wierzchołkowej wypełnień z gutaperki z uszczelniaczami: Tech Biosealer Endo (Isasan, Włochy), MTA Fillapex (Angelus, Brazylia), 2Seal (VDW, Niemcy). Do badania wykorzystano 60 korzeni usuniętych ludzkich zębów. Po oczyszczeniu i odcięciu koron, kanały korzeniowe opracowano za pomocą systemu rotacyjnego MTwo (VDW) do rozmiaru ISO 40/04 metodą “crown-down”. W trakcie instrumentacji stosowano lubrykant (FileCare, VDW). Po każdym użyciu narzędzi, kanały korzeniowe płukano 5,25% podchlorynem sodu. Po opracowaniu mechanicznym kanały dokładnie przepłukano stosując protokół płukania uwzględniający: 5,25% podchloryn sodu, 40% kwas cytrynowy oraz 2% chlorheksydynę. Następnie zęby podzielono na trzy równe grupy (n=20). W grupie 1 zastosowano uszczelniacz Tech Biosealer Endo, w grupie 2 – MTA Fillapex, a w grupie 3 – 2Seal. Kanały korzeniowe wypełniono gutaperką metodą pionowej kondensacji termicznej. Badanie przeprowadzono metodą biernej penetracji błękitu metylenowego. Dane poddano analizie statystycznej testami U Manna-Whitneya oraz t Studenta. Najlepszą szczelność uzyskano w grupie 3 a najgorszą w grupie 1. W grupie 2 uzyskano zbliżone wartości do grupy 3.

BADANIE IN VITRO
Wojciech Wilkoński, Halina Kwapińska, Lidia Jamróz-Wilkońska, Piotr Mendel, Łukasz Suchodolski, Jerzy Krupiński, Janusz Opiła
Magazyn Stomatologiczny 7-8/2012; 90-95

Celem pracy było porównanie szczelności materiałów MTA Angelus Grey (Angelus, Brazylia), Tech Biosealer Apex (Isasan, Włochy) oraz Biodentine (Septodont, Francja) w zębach z niezakończonym rozwojem wierzchołka. Do badania użyto 66 usuniętych zębów ludzkich. Na podstawie zdjęć rentgenowskich sklasyfikowano stopień rozwoju korzeni, a następnie dokonano podziału zębów na trzy równe pod względem jakościowym grupy badane – po dwadzieścia zębów każda oraz dwie grupy kontrolne – pozytywną i negatywną (po trzy zęby). Po odcięciu koron zębów kanały korzeniowe opracowano chemo-mechanicznie do rozmiaru 80-120 wg ISO. Po obfitym płukaniu i wysuszeniu kanały korzeniowe wypełniono badanymi materiałami w zależności od grupy: grupa 1 – MTA Angelus Grey, grupa 2 – Tech Biosealer Apex, grupa 3 – Biodentine. Korzenie z wypełnionymi kanałami umieszczono na jedną dobę w świeżym kawałku zwierzęcej tkanki mięśniowej, a następnie zanurzono na 6 dni w DPBS. Po okresie inkubacji, korzenie pomalowano lakierem szybkoschnącym, a następnie poddano tygodniowej kąpieli w tuszu kreślarskim typu “India Ink”. Po wyjęciu z barwnika, opłukaniu, nacięciu wzdłuż i rozłupaniu korzeni, dokonano pomiaru głębokości przecieku. Dane poddano analizie statystycznej testami U Manna-Whitney’a oraz t-Studenta. Największa szczelność cechowała wypełnienia z materiału MTA Angelus Grey. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic między materiałami Biodentine i Tech Biosealer Apex.

BADANIE IN VITRO
Wojciech Wilkoński, Lidia Jamróz-Wilkońska, Jerzy Krupiński, Janusz Opiła
Poradnik Stomatologiczny 11/2011; 340-347 (online)

Celem badania była analiza porównawcza jakości oraz czasu opracowania kanałów korzeniowych, o różnych przekrojach poprzecznych, za pomocą systemów rotacyjnych ProTaper, Mtwo oraz nowych narzędzi recyprokalnych Reciproc. Kanały korzeniowe opracowano badanymi systemami, dokładnie przepłukano, a następnie korzenie pocięto na trzy równe części. Przekroje poprzeczne poddano analizie pod mikroskopem zabiegowym. Najlepsze wyniki uzyskano stosując systemy Mtwo oraz Reciproc. W części wierzchołkowej badanych kanałów optymalne rezultaty osiągnięto narzędziami Reciproc, a najgorsze systemem ProTaper. W części środkowej najkorzystniejsze efekty uzyskano za pomocą systemów Mtwo oraz Reciproc. W części koronowej najskuteczniejszy był system Mtwo, a najgorszy system ProTaper. Kanały o okrągłym przekroju poprzecznym zostały opracowane w bardzo dobrym stopniu wszystkimi badanymi systemami. Najkrótszy czas preparacji kanałów korzeniowych uzyskano narzędziami Reciproc.

BADANIE IN VITRO
Wojciech Wilkoński, Lidia Jamróz-Wilkońska, Jerzy Krupiński, Janusz Opiła
Magazyn Stomatologiczny 11/2011; 144-150 (online)

Celem pracy była analiza jakości i czasu opracowania kanałów korzeniowych za pomocą systemów narzędzi ProTaper F2 oraz Reciproc 25 z zastosowaniem techniki recyprokalnej według Ghassana Yareda. Kanały korzeniowe opracowano badanymi narzędziami, a następnie obficie przepłukano. Korzenie pocięto na trzy równe części, a przekroje poprzeczne poddano analizie pod mikroskopem zabiegowym. Lepsze rezultaty uzyskano, stosując narzędzia Reciproc 25. W części wierzchołkowej oraz środkowej badanych kanałów, korzystniejsze wyniki osiągnięto narzędziami Reciproc 25. W części koronowej nie stwierdzono różnic między badanymi narzędziami. Kanały o okrągłym przekroju poprzecznym opracowano optymalnie za pomocą obu systemów badanych narzędzi. W kanałach o owalnym i nieregularnym przekroju poprzecznym stwierdzono większą skuteczność narzędzi Reciproc 25. Krótszy czas preparacji kanałów korzeniowych osiągnięto, stosując narzędzia Reciproc 25.

BADANIE IN VITRO
Wojciech Wilkoński, Lidia Jamróz-Wilkońska, Jerzy Krupiński, Janusz Opiła
Poradnik Stomatologiczny 12/2011; 480-487 (online)

Celem pracy było porównanie jakości opracowania kanałów korzeniowych za pomocą narzędzi rotacyjnych Mtwo (technika “single-length”), oraz recyprokalnych Reciproc 25, ProTaper F2 oraz WaveOne Primary. Po opracowaniu badanymi narzędziami i przepłukaniu kanałów korzeniowych, korzenie nacięto poprzecznie i przełamano otrzymując trzy równe części. Próbki poddano ocenie i klasyfikacji przy pomocy mikroskopu zabiegowego. Najlepiej oczyszczone kanały uzyskano stosując narzędzia Mtwo oraz Reciproc 25, a najgorsze wyniki uzyskano narzędziami WaveOne Primary. Kanały okrągłe opracowano na całej powierzchni wszystkimi badanymi narzędziami. Kanały owalne i nieregularne najlepiej opracowano narzędziami Mtwo oraz Reciproc 25, a najgorzej narzędziami WaveOne Primary. W części wierzchołkowej kanałów korzeniowych najlepsze rezultaty osiągnięto narzędziami Reciproc 25, w środkowej – Mtwo i Reciproc 25, a w części koronowej narzędziami Mtwo.

BADANIE IN VITRO
Wojciech Wilkoński, Lidia Jamróz-Wilkońska, Jerzy Krupiński
Poradnik Stomatologiczny 11/2011; 224-229 (online)

Celem badania była ocena wpływu zastosowanego środka chelatującego na szczelność wypełnień z gutaperki z uszczelniaczem AH Plus. Sześćdziesiąt usuniętych ludzkich zębów jednokanałowych oczyszczono, a kanały korzeniowe opracowano systemem rotacyjnym MTwo do rozmiaru 40/04 wg ISO. W trakcie preparacji stosowano lubrykant zawierający 17% EDTA. Po opracowaniu, kanały obficie przepłukano 5,25% podchlorynem sodu. Następnie próbki podzielono na trzy równe grupy (n=20). Kanały korzeniowe zębów każdej grupy płukano w odpowiedni sposób: Grupa 1 (5,25% podchloryn sodu), Grupa 2 (20% kwas cytrynowy, woda destylowana), Grupa 3 (MTAD, woda destylowana). Kanały korzeniowe wypełniono gutaperką z uszczelniaczem AH Plus metodą termoplastycznej kondensacji pionowej. Badanie zostało przeprowadzone w oparciu o metodę biernej penetracji barwnika. Po usunięciu materiału wypełniającego kanał korzeniowy, dokonano pomiaru przecieku wierzchołkowego i koronowego. Dane poddano analizie statystycznej testami U Manna-Whitneya, Kołmogorowa-Smirnowa i Walda-Wolfowitza. Największą szczelność wierzchołkową i koronową uzyskano w grupie 3. Najgorsze wyniki osiągnięto w grupie 2.

BADANIE IN VITRO
Wojciech Wilkoński, Bartłomiej Karaś, Lidia Jamróz-Wilkońska, Jerzy Krupiński, Janusz Opiła
Magazyn Stomatologiczny 1/2014; 126-131

Celem badania było porównanie jakości opracowania kanałów korzeniowych, o różnym kształcie przekrojów poprzecznych, za pomocą systemów narzędzi rotacyjnych HyFlex oraz K3. Kanały korzeniowe opracowano narzędziami badanych systemów techniką “crown-down”, obficie przepłukano, a następnie poprzecznie nacięto i rozłupano na trzy równe części. Przekroje poprzeczne poddano analizie i ocenie pod mikroskopem zabiegowym. Korzystniejsze wyniki uzyskano, stosując narzędzia systemu HyFlex. W części wierzchołkowej badanych kanałów optymalne rezultaty osiągnięto, opracowując je narzędziami K3. W części środkowej nie stwierdzono różnic między systemami narzędzi. W części koronnej lepsze wyniki uzyskano, stosując narzędzia systemu HyFlex. W próbkach z kanałami o okrągłym i owalnym przekroju poprzecznym stwierdzono podobną skuteczność obu badanych systemów, natomiast w próbkach z kanałami nieregularnymi lepsze efekty uzyskano w przypadku systemu HyFlex

BADANIE IN VITRO
Wojciech Wilkoński, Lidia Jamróz-Wilkońska, Jerzy Krupiński, Janusz Opiła
e-Dentico 4(38)/2012; 52-65.

Celem pracy było porównanie opracowania symulowanych zakrzywionych kanałów korzeniowych narzędziami rotacyjnych MTwo i ProTaper z narzędziami recyprokalnymi WaveOne i Reciproc. W badaniu opracowano kanały w 100 bloczkach treningowych (n=20). Kanały opracowano do rozmiaru 25 wg ISO stosując technikę single length (narzędziami MTwo) crown-down (narzędziami MTwo i ProTaper) oraz technikę pojedynczego narzędzia wg Yareda (narzędziami WaveOne i Reciproc). Zdjęcia bloczków nałożono na siebie (GIMP-2.6) i powstałe w ten sposób obrazy przeanalizowano stosując oprogramowanie komputerowe (ImageJ 1,45s). W każdej badanej grupie wystąpiła różnej wielkości zmiana kąta krzywizny oraz transportacja. W kanałach opracowanych narzędziami ProTaper stwierdzono największą zmianę kąta krzywizny, długości roboczej, transportację oraz rozkalibrowanie 45% otworów wierzchołkowych. Kanały opracowane narzędziami MTwo techniką crown-down autorską sekwencją instrumentów charakteryzowały się najlepiej zachowaną pierwotną osią kanału. Nowe narzędzia recyprokalne Reciproc umożliwiły uzyskanie zbliżonych wyników do narzędzi MTwo.

BADANIE IN VITRO
Wojciech Wilkoński, Lidia Jamróz-Wilkońska,  Jerzy Krupiński, Janusz Opiła
Magazyn Stomatologiczny 4/2013; 138-147.

Celem pracy była analiza porównawcza opracowania symulowanych zakrzywionych kanałów korzeniowych typu „S” narzędziami rotacyjnymi MTwo i ProTaper oraz narzędziami recyprokalnymi WaveOne i Reciproc. Pięćdziesiąt bloczków treningowych podzielono na 5 grup (n = 10). Kanały opracowano do rozmiaru 25, stosując technikę „single length” (narzędziami MTwo), „crown-down” (narzędziami MTwo i ProTaper) oraz technikę Yareda (narzędziami WaveOne i Reciproc). Zdjęcia bloczków przed opracowaniem i po opracowaniu kanałów nałożono na siebie i poddano analizie za pomocą programu komputerowego (GIMP -2.6, ImageJ 1,45s). W kanałach opracowanych narzędziami MTwo „single length”, ProTaper oraz WaveOne zaob-serwowano największą zmianę kątów krzywizn oraz transportację. W kanałach opracowanych narzędziami ProTaper i WaveOne stwier-dzono największe zmiany długości roboczej oraz największy odsetek rozkalibrowanych otworów wierzchołkowych. Kanały opracowane narzędziami MTwo techniką „crown -down” odznaczały się najlepiej zachowaną pierwotną osią kanału. Nowe narzędzia recyprokalne Reciproc w opracowaniu kanałów dały podobne wyniki do narzędzi MTwo z użyciem techniki „crown -down”.

BADANIE IN VITRO
Wojciech Wilkoński, Bartłomiej Karaś, Lidia Jamróz-Wilkońska,  Jerzy Krupiński, Janusz Opiła
e-Dentico 2(54)/2015; 58-69.

Celem pracy była analiza czystości kanałów korzeni zębów opracowanych za pomocą narzędzi Revo-S, ProTaper Next oraz Twisted Files Adaptive. Po opracowaniu i obfitym przepłukaniu korzenie nacinano poprzecznie i rozłupywano na trzy równe części. Przekroje poprzeczne poddano analizie pod mikroskopem zabiegowym. Niezależnie od kształtu przekroju poprzecznego oraz od części korzenia zęba, najlepsze rezultaty uzyskano stosując narzędzia Twisted Files Adaptive. W części wierzchołkowej badanych kanałów najlepsze wyniki uzyskano narzędziami ProTaper Next. W części środkowej oraz koronowej najkorzystniejsze efekty osiągnięto narzędziami Twisted Files Adaptive. W kanałach o okrągłym przekroju poprzecznym nie stwierdzono pozostawionych resztek i zanieczyszczeń, niezależnie od zastosowanego systemu narzędzi. W zębach o owalnym i nieregularnym przekroju poprzecznym stwierdzono większy stopień czystości po opracowaniu kanału narzędziami Twisted Files Adaptive.

BADANIE IN VITRO
Wojciech Wilkoński, Lidia Jamróz-Wilkońska,  Jolanta Pytko-Polończyk, Janusz Opiła
e-Dentico 4(79)/2019; 92-105.

Celem pracy było porównanie opracowania symulowanych zakrzywionych kanałów korzeniowych narzędziami recyprokalnymi Reciproc Blue, S1 oraz WaveOne Gold. W badaniu wykorzystano 60 bloczków treningowych (n=20). Kanały opracowano narzędziami o rozmiarze na wierzchołku 25 wg ISO. Wykonano zdjęcia bloczków przed i po preparacji, a następnie nałożono je na siebie. Obrazy przeanalizowano stosując oprogramowanie komputerowe (Keynote 9.0.2 oraz ImageJ 1,51). W każdej badanej grupie wystąpiła różnej wielkości zmiana kąta krzywizny oraz transportacja. Największą zmianę kąta krzywizny oraz transportację (na wszystkich odcinkach) stwierdzono w kanałach opracowanych narzędziami S1. Najmniejszą zmianę kąta krzywizny uzyskano narzędziami Reciproc Blue. Najmniejszą transportację w odcinku wierzchołkowym uzyskano narzędziami Reciproc Blue, a w odcinku środkowym WaveOne Gold.

BADANIE IN VITRO
Wojciech Wilkoński, Lidia Jamróz-Wilkońska, Szczepan Zapotoczny, Janusz Opiła, Jerzy Krupiński, Jolanta Pytko-Polończyk 
Advances in Clinical and Experimental Medicine  2(29)/2020; 209-213.

Celem pracy była analiza powierzchni zębiny potraktowanej 40% kwasem cytrynowym oraz 5,25% podchlorynem sodu według dwóch protokołów płukania. W badaniu zastosowano  komputerowo sterowany mikroskop optyczny Nikon Eclipse LV100. Obserwacji poddano 10 podłużnie rozłupanych korzeni, w których kanały opracowano mechanicznie narzędziami MTwo do rozmiaru 40/04. Do dwóch grup eksperymentalnych przyporządkowano po jednej połowie z każdego zęba. Powierzchnię zębiny przepłukiwano 40% kwasem cytrynowym oraz 5,25% podchlorynem sodu według dwóch protokołów płukania. Powierzchnię zębiny w stałym miejscu obserwowano i fotografowano w powiększeniu 500-krotnym po każdym etapie płukania. Uzyskane zdjęcia przeanalizowano za pomocą oprogramowania komputerowego (NIS-Elements AR, GIMP-2.6, ImageJ 1,45s). W obu badanych grupach stwierdzono różną dynamikę usuwania warstwy mazistej oraz zróżnicowane zmiany morfologiczne powierzchni zębiny. Dwukrotne płukanie zębiny kwasem cytrynowym przez 30s skutkowało całkowitym usunięciem warstwy mazistej, natomiast dwukrotne płukanie przez 60s doprowadziło do degradacji powierzchni zębiny.