Sto lat temu, w roku 1896 wykonano pierwsze zdjęcie zębowe przy pomocy promieni rentgenowskich. Do dnia dzisiejszego niewiele się zmieniło w sposobie wykonywania zdjęcia rtg. Na początku były to szklane, pokryte materiałem światłoczułym płytki. Z biegiem czasu zostały one zastąpione filmami, które w roku 1913 zaproponowała firma Kodak.
Dzięki zastosowaniu ulepszonych generatorów rentgenowskich oraz zwiększeniu czułości filmów czas ekspozycji zmniejszył się do ułamków sekund w porównaniu do pierwotnej ekspozycji – 25 minut. Standardowy czujnik jakim jest błona fotograficzna zachował się do dnia obecnego.
W stomatologii, skuteczność pracy sprawdzana jest przy pomocy zdjęć rentgenowskich. W wielu przypadkach szybka analiza zdjęcia rtg pozwala na właściwą ocenę sytuacji i pomaga w podjęciu ostatecznej decyzji co do sposobu leczenia. Niestety, brak aparatów do wykonywania zdjęć rtg w gabinetach przy fotelu oraz przepisy dotyczące ochrony radiologicznej poważnie ograniczają pracę stomatologa.
Pacjent często traci czas na znalezienie odpowiedniego gabinetu rtg, a lekarz traci możliwość szybkiej diagnozy. Oczywistym aspektem jest duża dawka promieniowania stosowana przy wykonywaniu tych zdjęć i niemożność korzystania z nich kobiet ciężarnych i dzieci.
Wiele lat trwały badania nad skonstruowaniem urządzenia, które rozwiązałoby powyższe problemy i stworzyły nowe możliwości w dziedzinie diagnostyki stomatologicznej.
Rozwój techniki pozwolił na wynalezienie w laboratorium Bell Telephone czujnika CCD przez Boyla i Smitha. Zasada działania tego czujnika polega m.in. na tym, że na powierzchni jednorodnych, światłoczułych półprzewodników następuje zapisanie informacji w postaci pixeli obrazu, które mogą być zapisane, odpowiednio zmierzone i przetworzone w obraz. Ten sposób przetwarzania obrazu stosuje się w kamerach TV. Dało to początek nowym poszukiwaniom w dziecinie rentgenodiagnostyki.
We Francji prace nad wykorzystaniem czujnika CCD prowdził prof. F. Mouyen w laboratoriach firmy Trophy Radiologie gdzie stworzono rewolucyjne urządzenie nazwane RadioWizjoGrafią (RVG). Urządzenie to stworzyło pewien przełom w stosowaniu dotychczasowych metod otrzymywania obrazu zęba i tkanek wyrostka zębodołowego bez użycia błony światłoczułej.
Kompletne urządzenie składa się z:
1. Elementu RADIO:
– tradycyjnego aparatu RTG (TROPHY IRIX 70, 70kVp, 8 mA) wyposażony w czasownik CCX.
2. Elementu VISIO:
– urządzenia wyposażonego w mikroprocesor z graficznym i matematycznym koprocesorem, przetwarzającym sygnał otrzymany z sensora w obraz z możliwością jego obróbki. Dzięki temu elementowi można dokonać:
a) regulacji poziomu szarości,
b) otrzymanie zdjęcia pozytywowego,
c) zdjęcia odwróconego,
d) powiększanie i przesuwanie okienka zoomu po obrazie,
e) powiększenia wysokiej rozdzielczości,
f) pseudo kolor,
g) rozszerzanie kontrastu.
3. Elementu GRAFIA:
– drukarkę o dużej rozdzielczości, pozwalającą na wydrukowanie obrazu na papierze termicznym, po uprzedniej obróbce obrazu.
Badania nad dawkami promieniowania przez RVG zostały dokonane na Uniwersytecie w Montrealu, wykorzystując specjalnie skonstruowany fantom głowy, wykonany z syntetycznego materiału porównywalnego z tkankami ludzkimi, zawierającym kompletną czaszkę, górny odcinek kręgosłupa, zatoki przynosowe, szczękowe, komplet 32 zębów oraz krtań. Rezultaty badań jasno wskazują na znaczną redukcję dawek promieniowania przy zastosowaniu RVG zamiast techniki konwencjonalnej.
Redukcję uzyskuje się dzięki zastosowaniu elektronicznego czujnika CCD. Oprócz tego grubość czujnika powoduje o wiele większą absorbcję promieni w porównaniu do zwykłego filmu i redukuje znacznie ilość dawki przyjmowanej przez tkanki leżące za czujnikiem. Pomiary wykazały, że czujnik pochłania ok. 90% promieniowania co eliminuje dodatkowo możliwość przypadkowego naświetlenia tkanek.
Oprócz redukcji dawki promieniowania zastosowanie RVG umożliwia otrzymanie, bezpośrednio po ekspozycji, wysokiej jakości obrazu przez wyeliminowanie błony fotograficznej. Uzyskany obraz można poddać obróbce (kontrast, poziom szarości, pseudo kolor, zwiększenie rozdzielczości), zarchiwizować co daje możliwość szybkiej wymianie informacji oraz wydrukować na papierze.
Zastosowanie RVG w codziennej praktyce stomatologicznej jest kluczem do sukcesu. Przedyskutowanie „na gorąco”stanu uzębienia w obecności i z udziałem pacjenta stwarza lekarzowi komfortowe warunki pracy, a w pacjencie wzbudza dodatkowe zaufanie.
Dlatego nie ma dziedziny stomatologii, w której przydatność RVG można byłoby pominąć.
lek. stom. Daniel Dudek
www.dentonet.pl