Endometry zrewolucjonizowały leczenie endodontyczne. Pomimo, że nie wyeliminowały fotografii rentgenowskiej przy oznaczaniu długości roboczej kanałów, zapewniają bardzo dokładny sposób znajdowania otworu wierzchołkowego oraz zmniejszają dawkę promieniowania, jaką pacjent otrzymywał w czasie leczenia kanałowego. Wielu lekarzy praktyków ma jednak czasami różnego rodzaju kłopoty związane z używaniem endometru. Oto kilka sposobów pozwalających uzyskiwać za każdym razem dokładne i powtarzalne wyniki.

Im bardziej sucho, tym lepiej
Endometry pracują najlepiej w stosunkowo suchym środowisku. Jako, że rutynowo NIE CHCEMY wkładać narzędzi do zupełnie suchych kanałów idziemy na kompromis. Wejście do kanałów powinno być najpierw nawilżone a potem opracowany wstępnie kanał. Po wstępnym opracowaniu należy ujście delikatnie osuszyć z nadmiaru NaOCl. Przewodność NaOCl jest najczęstszą przyczyną nieprawidłowych wskazań edndometrów przy współistniejących amalgamatach czy innych wypełnieniach (szczególnie na ścianach policzkowych i podniebiennch/językowych). Jeśli mamy do czynienia z zębami posiadającymi duże wypełnienia amamlgamatowe jest BARDZO ważne, aby narzędzie wprowadzić do kanału BEZ kontaktu ze ścianami zęba czy wypełnieniami.

Wybierz właściwe narzędzie
Drugą najczęstszą przyczyną błędów jest wybór złego narzędzia kanałowego. Trzeba pamiętać, że endometry pracują na zasadzie kontaktu narzędzia kanałowego ze ścianą kanału i okolicy wierzchołkowej. Im lepsze dopasowanie narzędzia do ścian kanału tym dokładniejszy jest odczyt endometru. Użycie np. narzędzia kanałowego 0.10 u nastolatka w górnej jedynce spowoduje nieprawidłowy pomiar. W miarę jak średnica narzędzia będzie coraz bardziej dostosowana do średnicy otworu okołowierzchołkowego wzrośnie dokładność pomiaru. Dlatego właśnie tak ważne jest użycie odpowiednio szerokiego narzędzia do pomiaru długości kanału. Rozmiar narzędzia powinien być więc jak najbardziej zbliżony od rozmiaru otworu wierzchołkowego. Po uwzględnieniu tego faktu powinien być możliwy dokładny pomiar długości nawet w częściowo zobliterowanych kanałach narzędziami o grubości 0.06. Właściwy dobór narzędzia ma zasadnicze znaczenie i przychodzi wraz z nabywaniem doświadczenia.

Najczęstsze problemy z endometrami:

1. Endometr pokazuje, że narzędzie jest poza otworem wierzchołkowym, podczas gdy naprawdę jest jeszcze przed nim.
Rozwiązanie: osusz wejście do kanału z nadmiaru NaOCl i sprawdź czy nie doszło do kontaktu narzędzia z wypełnieniem amalgamatowym lub metalową koroną. Sprawdź, czy narzędzie nie dotyka innych narzędzi kanałowych.

2. Endometr pokazuje, że jest jeszcze daleko do wierzchołka, po czym nagle pojawia się alarm, że jesteśmy poza wierzchołkiem. W czym problem?
Czy otwór wierzchołkowy jest duży? Jeśli tak, to narzędzie nie dotyka ścian kanału aż do momentu, kiedy narzędzie jest poza wierzchołkiem; po prostu nie ma płynnego przejścia. Wybieraj coraz większe narzędzia, aż uzyskasz płynne przejście. U młodszych pacjentów, posiadających zęby z nieuformowanymi wierzchołkami często trzeba używać narzędzi o rozmiarach 0.40 lub 0.50.

3.Endometr zachowuje się niestabilnie przy wierzchołku
Rozwiązanie: wyklucz szumy. Prawdopodobnie chwilami dotykasz pobliskiego amalgamatu czy innego narzędzia kanałowego. Skoncentruj się na przewężeniu coraz szybsze dźwięki endometru wskazują zbliżanie się do przewężenia.

4.Odczyty są zmienne lub ciągle nieprawidłowe.
Sprawdź baterie.

5. Nie można osiągnąć wierzchołka. Narzędzie zatrzymuje się przed wskazaniem apex.
Usuń narzędzie. Sprawdź czy nie ma na nim załamań i zgięć. Ponownie wprowadź do kanału węższe narzędzie łagodnie wygięte. Stosuj ruch posuwisty połączony z obrotowym i szukaj otworu wierzchołkowego. Sprawdź podczas obracania w zakresie 360°. Czasami kanały kończą się pod niezwykle ostrym kątem, przeciwnie do wygięcia kanału. Często przepłukuj kanał.

6.Problemy przy ustalaniu długości roboczej w zębach wielokanałowych. Jedno narzędzie tkwi w otworze wierzchołkowym kanału MB 1 a drugie wprowadzone do MB 2 daje się wprowadzić płytko, daje natomiast odczyt, że jest poza wierzchołkiem
Odpowiedź: oba kanały łączą się. Narzędzie w kanale MB1 jest wprowadzone prawidłowo. W miarę jak wprowadzasz narzędzie do MB2 odczyty wskazują na bliskość otworu wierzchołkowego a potem nagle wskazują, że jesteś poza wierzchołkiem. Tak się dzieje, ponieważ narzędzie z MB2 spotyka narzędzie w MB1 w miejscu, gdzie łączą się oba kanały. Zaznacza właśnie tą długość jako długość roboczą MB2. Oczyść dokładnie kanał MB1 od czasu do czasu sprawdzając drożność w kanale MB2. W ten sposób nie dojdzie do zapchania MB2 opiłkami z kanału MB1. Podobne sytuacje mogą powstawać w każdym wielokorzeniowym zębie, w którym kanały mogą się łączyć (mogą się też ponownie połączyć!). Sprawadź ponownie długość kanałów po oczyszczeniu i opracowaniu przy pomocy endometru.

Posumowując:

błędne pomiary długości roboczej występują w przypadku
1. obecności w kanale zdysocjowanych roztworów (krew, tkanki, roztwory płuczące)
2. obliteracji kanału
3. przepływu prądu przez metalową odbudowę korony zęba do błony śluzowej jamy ustnej
4. nie zakończonego rozwoju korzenia
5. użycia zbyt cieńkiego narzędzia
6. niedostatecznego poracowania ujścia kanału

zalety pomiarów przy pomocy endometru to
1. możliwośc wielokrotnego użycia podczas leczenia endodontycznego
2. pomiar nie jest czasochłonny
3. ustalanie długości roboczej nie obciąża pacjenta jak to ma miejsce w przypadku zdjęć rtg. (ochrona radiologiczna dzieci i kobiet w ciąży)
4. możliwość pomiaru z zastosowaniem narzędzi 06-10, które są z reguły niewidoczne na zdjęciu rentgenowskim
5. możliwość wykorzystania w przypadku podejrzenia perforacji, również w przypadku osadzonych ćwieków okołomiazgowych czy wkładów koronowo-korzeniowych
opracował na podstawie
Robert Kaufmann DMD MS(Endo)
www.endoexperience.com
lek. stom. Jacek Zarzycki