18th Biennial ESE Congress – Brussels, Belgium
Dziękujemy za uczestnictwo w kongresie organizowanym przez ESE. Kongres odbył się razem w Brukseli, w dniach 13-16 września br. Zapraszamy za do zapoznania się ze sprawozdaniem ze spotkania.
SPRAWOZDANIE Z 18 KONGRESU EUROPEJSKIEGO TOWARZYSTWA ENDODONTYCZNEGO “Rooted in the heart of Europe”, BRUKSELA, 13-16. 09. 2017r.
18th European Society of Endodontology Biennial Congress “Rooted in the heart of Europe”, Brussels, 13-16.09. 2017r.
Europejskie Towarzystwo Endodontyczne (European Society of Endodontology – ESE) jest dynamicznie rozwijającą się organizacją.
Ostatnim Prezydentem Towarzystwa był prof. Claus Lӧst z Niemiec. Pełnił on w jego strukturach od 20 lat wiele funkcji: od 2002 roku – Sekretarz Towarzystwa, a od 2009 roku – Prezydent ESE. W okresie jego kierownictwa ESE uzyskało nową strukturę administracyjną od pojedynczych aktywnych członków do liczących obecnie 36 krajowych towarzystw z 33 krajów, reprezentujących ponad 7.500 tak zwanych członków „zwykłych” działających w ich szeregach. Dodatkowo, Towarzystwo posiada prawie 500 zarejestrowanych członków indywidualnych, certyfikowanych, specjalistów, gości i studentów podyplomowych. Polska została włączona do Europejskiego Towarzystwa Endodontycznego w 2004 roku. Funkcję Prezesa Polskiego Towarzystwa Endodontycznego (PTE) pełni dr Jerzy Zborzeń. PTE wydaje czasopismo naukowe Endodoncja.pl, którego naczelnym redaktorem jest prof. Jerzy Krupiński.
Europejskie Towarzystwo Endodontyczne odpowiedzialne jest za organizowanie kongresów, szerzenie wiedzy w dziedzinie endodoncji, inicjowanie nowych problemów naukowych, współdziałanie w kształceniu przed- i podyplomowe (opracowano standardy w leczeniu endodontycznym). ESE wydaje czasopismo naukowe International Endodontic Journal, którego redaktorem naczelnym jest profesor Paul Dummer z Wielkiej Brytanii. Organem naczelnym ESE jest Zgromadzenie Ogólne (General Assembly) zarządzane przez Zarząd i reprezentowane przez przedstawicieli wszystkich krajów członkowskich.
Dotychczas ESE zorganizowało 17 kongresów. Kongresy organizowane są co dwa lata. Pierwszy kongres odbył się w Wenecji w 1983 roku, kolejne w Genewie, Madrycie, Amsterdamie, Cannes, Londynie, Tel-Avivie, Goteborgu, Zagrzebiu, Atenach, Monachium, Dublinie, Istambule, Edynburgu, Rzymie, Lizbonie, Barcelonie. Ostatni XVIII Kongres Europejskiego Towarzystwa Endodontycznego (European Society of Endodontology – ESE) odbył się w Brukseli w dniach 13-16 września 2017 roku
W XVIII Kongresie ESE w Brukseli uczestniczyło ponad 2100 osób ze wszystkich krajów europejskich i z wielu krajów pozaeuropejskich. Polskę reprezentowało około 20 osób, głównie członków PTE. Polscy naukowcy przedstawili w sesjach plakatowych osiem prac (sześć z UM w Łodzi oraz 2 prace z PUM w Szczecinie). W imprezie wzięło udział około 30 wystawców.
W środę 13 września 2017 roku odbyło się spotkanie Zgromadzenia Ogólnego Europejskiego Towarzystwa Endododntycznego (Meeting of the General Assembly of European Society of Endodontology – ESE). W spotkaniu udział wzięli członkowie zarządu ESE w składzie: Claus Lӧst (Prezydent), Paul Dummer (Sekretarz), Hakki Sunay (Główny Księgowy), John Whitworth (Przewodniczący Komisji ds. Edukacji i Stypendiów), Leo Tjӓderhane (Przewodniczący Komisji ds. Badań), Gianluca Gambarini (Przewodniczący Komisji ds. Praktyki Klinicznej), Susan Bryant (Administrator ESE) oraz reprezentanci towarzystw endodontycznych poszczególnych krajów europejskich z prawem do głosowania. Polskę reprezentowała delegacja z udziałem prof. dr hab. n. med. Haliny Pawlickiej (Country Representative) oraz dr n. med. Aleksandry Palatyńskiej-Ulatowskiej. Podczas całodniowego spotkania zostały przedstawione bieżące raporty z działań poszczególnych komisji. Główną część posiedzenia poświęcono sprawozdaniu dotychczasowego prezydenta ESE Prof. Clausa Lӧsta oraz głosowaniu nad nowym statutem towarzystwa. Najwięcej emocji wzbudziła kwestia pozostawienia w strukturach Rady Zarządu ESE (Executive Board) funkcji skarbnika, o czym zdecydowali w głosowaniu tajnym obecni uprawnieni członkowie. Nowe regulacje przewidują utworzenie, obok istniejącej funkcji prezydenta, stanowiska dyrektora generalnego (ang. CEO – chief executive oficer) dla osoby dysponującej ostateczną władzą wykonawczą. Jednak na podstawie podjętych ustaleń ustąpienie z dotychczasowej funkcji skarbnika Prof. Hakky Sunay’a (Turcja) z dniem 31 grudnia 2017 nie spowoduje likwidacji tego stanowiska.
Ponadto poruszono najbardziej palące tematy takie jak: kwestie dotyczące rozpoznawalności endodoncji jako odrębnej specjalizacji w krajach Unii Europejskiej, członkostwa krajowych towarzystw endodontycznych w ESE, kształcenia przed i podyplomowego, przyznawanych przez ESE grantów i nagród oraz spraw związanych z organizacją i przebiegiem Kongresu.
Podobnie jak dwa lata temu w Barcelonie, szeroko dyskutowano kwestie zmierzające do wyodrębnienia endodoncji jako jednej ze specjalizacji w stomatologii w krajach Unii Europejskiej. Ze względu na dużą różnorodność rozwiązań w tej dziedzinie w krajach Unii podkreślono, że proces wyodrębniania endodoncji jako specjalizacji jest długotrwały i trudny, jednakże podjęto decyzję o kontynuacji starań w tym zakresie. Podkreślano, że kierunek działań, akredytowanych przez ESE przy udziale i z pomocą krajowych reprezentantów, powinien obejmować dążenie do ujednolicenia programów kształcenia podyplomowego, gwarantujących minimalne standardy w endodoncji. Kształcenie przeddyplomowe było tematem poruszanym w raporcie Komisji ds. Edukacji i Stypendiów ESE, której celem jest zdefiniowanie standardów oceny i monitorowania nauczania endodoncji przedklinicznej i klinicznej.
Poinformowano zebranych o niewielkiej liczbie zgłoszeń do nagród i grantów edukacyjnych przyznawanych przez ESE podczas kongresów. Obok Wladimir Adlivankine European Society of Endodontology Research Prize podkreślić należy możliwość wystąpienia o trzy inne rodzaje grantów i nagród. Są to: ESE Annual Education Grant, ESE Young Educator Grant oraz ESE Education Prize. Dwa pierwsze granty dotyczą aplikantów, którzy są pełnymi członkami ESE oraz pozostają związani ze szkołami dentystycznymi lub instytutami naukowymi w swoim kraju. Limity przyznanych kwot na te cele wynoszą odpowiednio dwadzieścia oraz dziesięć tysięcy Euro.
W Brukseli 2017 roku zwycięzcami nagrody naukowej w sesji Wladimir Adlivankine Prize ( 2,500 Euro) zostali: Virdee SS*, Farnell D, Seymour DW, Bhambra G, Bhakta S: Efficacy of irrigant activation techniques in removing intracanal smear layer and debris from mature permanent teeth: a systematic review & meta-analysis.
Pozostałe nagrody:
- W sesji prac edukacyjnych (Education Prize) przyznano certyfikat oraz 2.500 Euro za dwa projekty:
- *Baaij A, Özok AR, ACTA Amsterdam, Netherlands, “Influence of method of teaching Endodontology on the self-efficacy and self-perceived competence of undergraduate students” oraz
- *Reymus MR, Diegritz CD, Germany, “Self-printed artificial teeth for endodontic education”;
- W sesji plakatowej prezentującej oryginalne badania naukowe (Original Scientific Research Poster Prize competition) nagroda 250 Euro została przyznana za dwa indywidualne projekty:
- Prati C, Pirani C, *Zamparini F, Gatto MR, Gandolfi MG, Italy, “A 20-year clinical study: functionality and success of root canal treatments” oraz
- *Andrade FB, Midena RZ, Dionísio TJ, Morandini AC, Cuéllar MRC, Santos CF, Stipp RN, Brazil, “Gene expression of adhesion factors and biofilm formation by Fusobacterium nucleatum strains isolated from root canals”;
- W sesji plakatowej prezentującej prace kliniczne (Clinical Poster Prize competition) nagrodę 250 Euro przyznano Dembinskaite, Veberiene R, Machiulskiene V, Lithuania, za pracę “Successful endodontic and surgical treatment of dens invaginatus with infected invagination and vital pulp: a case report”. Po raz pierwszy podczas kongresu ESE użyto e-posterów wyświetlanych na elektronicznych tablicach, co pozwalało uczestnikom przeglądać plakaty bez konieczności ich konwencjonalnego wydruku;
- W sesji video prezentującej prace kliniczne (ESE Clinical Video Prize competition) nagrodę 250 Euro przyznano *Ruiz XF, Abella F, Durán-Sindreu F, Roi-Cayón M, Spain, za video „Combined treatment of a type III palatogingival groove with an accessory root in a maxillary lateral incisor: root canal therapy and intentional replantation”.
Podczas Walnego Zgromadzenia zdecydowano o nadaniu Honorowego Członkostwa ESE ustępującemu Prezydentowi Clausowi Löstowi.
W związku z wyborami do nowego, tymczasowego Zarządu ESE już poinformowano o mianowaniu prof. Paula Dummera (UK) na stanowisko CEO (chief executive oficer) oraz Prezydenta Elekta ESE.
Ceremonia otwarcia (Opening Ceremony) odbyła się w dniu 17.09 w jednej z sal konferencyjnych pod przewodnictwem Prof. Clausa Lostera. Całość uroczystości uświetnił koncert muzyczny.
Obrady XVII Kongresu ESE , wraz z towarzyszącą im wystawą sprzętu i materiałów stomatologicznych, odbywały się w, położonym w centrum Brukseli, współczesnym Centrum Kongresowym. Przez trzy kolejne dni obrady toczyły się równolegle w czterech doskonale wyposażonych w sprzęt audio-wizualny salach konferencyjnych. Równocześnie prezentowane były prace naukowe i kliniczne podczas sesji plakatowych. Streszczenia prac drukowane są w International Endodontic Journal.
Wykłady prowadzone były przez wielu znanych wykładowców, a tematyka dotyczyła licznych zagadnień: począwszy od strategii ochrony żywej miazgi, poprzez zrozumienie anatomii zębów, standardowe postępowanie endodontyczne, odbudowę zębów po leczeniu endodontycznym do monitoringu leczenia. Większość wykładów oparta była na dowodach (evidence base).
Dużo interesujących wykładów dotyczyło technik płukania systemów kanałowych. Zagadnienie płukania, szczególnie ważne przy szerokiej wiedzy na temat 3D anatomii zębów (Marco Versiani: „Update on root canal anatomy in a 3D world.”, i miejsc niedostępnych dla środków płuczących oraz z powodu bakterii bytujących w kanale w postaci biofilmu ( Mathias Zehnder;”The evidence base – biofilms and irrigants.”). Dlatego szczególnie interesujący był wykład Roeland De Moor „Laser-aided irrygation”. Jako alternatywę dla ultrasonicznej irygacji autor omawiał aktywację płynów laserem erbowym (LAI) oraz foto-aktywację akustycznej fali – PIPS ™ (Photon- Initiated Acoustic Streaming). PIPS ™ wykorzystuje moc lasera Er: YAG do tworzenia, przy użyciu specjalnie skonstruowanej końcówki z włókna, fal fotoakustycznych w roztworach płuczących. PIPS ™ jest rewolucyjną metodą chemicznego oczyszczenia systemu korzeniowego przy wykorzystaniu energii lasera Er: YAG (LightWalker Er: YAG). Laserowe leczenie endodontyczne LightWalker Er: YAG wykracza poza tradycyjne oczyszczenie kanałów, urządzeniem tym można bowiem uzyskać trójwymiarowe usunięcie z systemu kanałowego: warstwy mazistej, biofilmu i zanieczyszczeń (debris).
Gary Glassman zwracał uwagę na znaczenie pozytywnego i negatywnego ciśnienia środków płaczących w okolicy wierzchołka korzenia zęba. Zdaniem autora wykładu, dowody naukowe wskazują na bezpieczeństwo ujemnego ciśnienia środków płuczących w tej okolicy. Pierwszym urządzeniem, które spełniało takie warunki był EndoVac. W tym roku Firma Kerr prezentowała najnowsze urządzenie – EndovacPure.
Podczas Kongresu dużo miejsca poświecono nowym technologiom narzędzi NiTi. Gilberto Debelian mówił o 3D technologii MaxWire wykorzystanej do produkcji narzędzi endodotycznych XP-endo („3D NiTi technology with expandable feature and its application on endodontics instrumentation.”. Autor wykładu zaprezentował narzędzia niklowo-tytanowe – XP-endo , które zostały zaprojektowane i wyprodukowane w specjalnej technologii. Instrument w temperaturze pokojowej, w fazie martenzyt (martensite phase) przypomina tradycyjny prosty pilnik, który w temperaturze ciała, wewnątrz kanału, w fazie austenit (austenite phase) zmienia wcześniej określony kształt, dostosowując się do przebiegu kanału Obecnie producenci polecają 3 narzędzia : 1-XP-endo Shaper- jeden pilnik do 3D opracowania kanału, 2-XP-endo Finisher – do oczyszczenia systemu kanałowego z zanieczyszczeń po zastosowaniu 1-XP-endo Shaper i 3-XP-endo Retreatment do usunięcia materiału z wypełnionego kanału. Użycie narzędzi XP-endo, jak zapewniał Gilberto Debelian, zapewnia zachowanie pierwotnego przebiegu światła kanału i skuteczne oczyszczenie ścian zębiny kanałowej z zanieczyszczeń (debris).
Nie zabrakło takich wykładowców jak Marga Ree. Autorka w wykładzie: „The use of calcium silicate cements in non-vital immature teeth.” podała możliwość użycia nowych materiałów: cementu krzemianu wapnia albo cementu bioceramicznego podczas leczenia zębów stałych z martwą miazgą, z nieukształtowanymi wierzchołkami korzeni. Wymienione materiały zdaniem Marga Ree są alternatywą dla wcześniej stosowanego wodorotlenku wapnia czy MTA. Podczas prezentacji autorka przedstawiła przypadki kliniczne, z długoterminową kontrolą wyników leczenia.
Wiele prezentacji dotyczyło nowych bioceramicznych materiałów . Obecnie brak jest jednak danych opartych na evidence base odnośnie różnic w szczelności uzyskanej po ich zastosowaniu.
Interesujący wykład na temat postępowania w przypadku perforacji w endodontycznie leczonych zębach przedstawił Arnaldo Castellucci. Autor wyszczególnił czynniki takie jak: wielkość perforacji, umiejscowienie jej w systemie kanałowym oraz czas jaki upłynął od wykonania perforacji do jej zamknięcia, które wpływają na sukces leczenia.
Natomiast bezpieczną i przewidywalną metodę usuwaniu złamanych narzędzi z kanałowo leczonych zębów przy użyciu najnowszego zestawu narzędzi TFRK zaprezentował Yoshitsugu Terauchi: „Safe and predictable techniques to remove fractured instruments from root canals.”
Do części szkoleniowej należy zaliczyć bezpłatne kursy „przedkliniczne” sponsorowane przez firmy Dentsply Sirona podczas których uczestnicy konferencji mogli praktycznie zapoznać się z narzędziami Pro Taper Next, Wave One, Gold i 3D Endo. Kursy prowadzili: dr Juliana Webber, dr Shanon Patel i dr Francesco Mannocci.
Pozostałe liczne kursy przedkliniczne dotyczyły technik płukania systemów kanałowych najnowszymi metodami laserowymi oraz prezentacji najnowszych systemów do opracowywania kanałów korzeni zębów.
Kolejny XVIII Kongres Kongres Europejskiego Towarzystwa Endodontycznego (European Society of Endodontology – ESE) zorganizowany będzie w dniach 12-14 września 2019 roku w Wiedniu. Do wzięcia udziału w Kongresie już dziś zachęcają organizatorzy. Poza możliwością zdobycia ogromnej wiedzy z dziedziny endodoncji jest to czas na nawiązanie dobrych kontaktów towarzyskich.
Prof. dr n. med. Halina Pawlicka
Dr n. med. Aleksandra Palatyńska-Ulatowska
